Czym jest szpik kostny i jak zostać jego dawcą?
Szpik kostny zaliczany jest do silnie ukrwionych tkanek. Spotykany jest w dwóch postaciach jako czerwony (miejsce gdzie produkowane są i odnawiane komórki krwi) oraz żółty (nie produkuje elementów morfotycznych krwi). U dorosłego człowieka wypełnia on mostek, kości, żebra, miednicę, kręgi oraz kości czaszki.
Szpik kostny zaliczany jest do centralnych narządów limfatycznych. To w nim powstają limfocyty B, które następnie przechodzą do krwi. To one biorą udział w:
- odpowiedzi immunologicznej (odpornościowej)
- reakcji obronnej organizmu przed różnymi patogenami
- produkcji erytrocytów, leukocytów oraz płytek krwi.
Ważne jest to, że w szpiku kostnym obecne są komórki macierzyste, które to odpowiedzialne są za proces odtwarzania elementów morfotycznych oraz komórek odpornościowych w trakcie życia człowieka. Niszczone są w nim także wszystkie uszkodzone, zniekształcone czy stare krwinki. Szpik kostny może ulec uszkodzeniu. W niektórych przypadkach konieczne staje się przeszczepienie szpiku kostnego bądź komórek macierzystych. Kto może zostać dawcą szpiku? jakie należy spełnić wymagania?
Objawy i przebieg choroby szpiku
Uszkodzenie szpiku kostnego czerwonego w większości przypadków stanowi zagrożenie dla życia pacjenta. Do takiej sytuacji może dojść na skutek długotrwałego stosowania różnego rodzaju leków czy na skutek choroby nowotworowej. Zniszczony szpik kostny wymaga odbudowy. Można zastosować dwie metody:
- Przeszczepienie szpiku kostnego
- Przeszczepienie komórek macierzystych z krwi obwodowej lub krwi pępowinowej
Zabieg ten w wielu przypadkach ratuje życie pacjenta. Dotyczy to nie tylko osób dorosłych ale także małych dzieci a nawet noworodków.
Poszukiwanie dawców szpiku kostnego wśród rodzin osoby chorej nie zawsze przynosi efekty w związku z powyższym tworzone są tzw. rejestry dawców niespokrewnionych.
Jeśli chcemy zostać dawcami szpiku kostnego musimy jednak spełnić kilka warunków. Są to:
- wiek pomiędzy 18 a 45 rokiem życia
- odpowiednia waga ciała (pacjent nie może mieć nadwagi)
- stan zdrowia zgodny z wymogami.
Proces zostania dawcą szpiku kostnego składa się z trzech podstawowych etapów:
- Rejestracja (konieczne jest wypełnienie Karty Ewidencyjnej oraz Kwestionariusza dla dawców)
- Badanie lekarskie (lekarz zadecyduje czy stan zdrowia pacjenta pozwala na zostanie potencjalnym dawcą)
- Wizyta w laboratorium (od potencjalnego dawcy pobierane jest 12ml krwi w celu wykonania konkretnych badań)
Zdarza się tak, że pomimo szczerych chęci nie będziemy mogli zostać dawcami szpiku kostnego ponieważ żaden chory nie będzie miał takich samych jak my cech zgodności tkankowej.
W przypadku gdy cechy te będą zgodne pobierany jest materiał do transplantacji. Może się to odbywać na dwa sposoby:
- Pobierane są komórki krwiotwórcze z krwi obwodowej (przed dnie pobrania dawca otrzymuje lek zwiększający liczbę tych komórek).
- Pobieranie szpiku kostnego metodą wielokrotnych nakłuć kości biodrowej (zabieg ten odbywa się w szpitalu, w znieczuleniu ogólnym). Jest on w chwili obecnej stosowany coraz rzadziej
Warto pamiętać także o tym, że dawca szpiku kostnego jest zaraz men najlepszym dawcą płytek krwi.
Piśmiennictwo
Materiały zawarte w dziale Specjalista Radzi mają charakter informacyjny i należy je traktować jako dodatkową pomoc przy udzieleniu niezbędnej pomocy choremu oraz jako ewentualny wstęp do leczenia przez specjalistę. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za efekty zastosowania w praktyce informacji umieszczonych w dziale Specjalista Radzi.
