Co trzeba wiedzieć o uczuleniu na leki? Poradnik Pacjenta

Reklama

Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną – tą sentencję znamy wszyscy. Chorując pierwsze kroki kierujemy do lekarza, aby uśmierzył nasz ból i wspomógł leczenie antybiotykami lub innymi medykamentami. Niestety, zdarza się, że organizm reaguje na podane lekarstwo negatywnie – pojawia się odczyn alergiczny, który w skrajnych przypadkach może zagrażać życiu.

Alergia polekowa i nadwrażliwość

W nomenklaturze medycznej, o alergii mówimy w sytuacji, gdy organizm gwałtownie reaguje na bodziec zawarty np. w powietrzu czy pożywieniu. Bodźcem takim, może być również dowolny składnik leku. Nie należy mylić alergii polekowej ze skutkami ubocznymi, które opisywane są w ulotkach dołączonych do medykamentów – są to dwie, zupełnie odmienne sprawy. Alergia na lek może wystąpić zarówno w trakcie kuracji danym lekiem, jak i po zakończeniu kuracji. Nie ma znaczenia, jaką drogą podawano lekarstwo – alergia może wystąpić zarówno przy spożywaniu tabletek, kapsułek, maści czy iniekcji podskórnych czy domięśniowych. Alergia występuje wówczas, gdy składnik leku wiąże się z białkiem w ciele pacjenta, co wywołuje natychmiastową odpowiedź układu odpornościowego. Poza alergią, możemy mieć również do czynienia z nadwrażliwością. W przypadku nadwrażliwości, mogą wystąpić objawy podobne do alergii, jednak w jej pojawieniu się nie bierze udziału układ odpornościowy.

Objawy i przebieg Uczulenia na leki

Mechanizm alergii na leki

Lekarstwa w swojej budowie chemicznej często zawierają składniki, które nazywane są haptenami. To właśnie hapteny chętnie łączą się z białkiem ludzkim co w wielu przypadkach prowadzi do „obudzenia” układu odpornościowego i zachęceniu go do zwalczania wroga, co skutkuje pojawieniem się zmian alergicznych. Silne właściwości alergenne mają przede wszystkim te leki, które w swojej budowie zawierają metale ciężkie, sulfonamidy, niektóre penicyliny. Dodatkowo, silnymi alergenami są leki oparte na białkach, takie jak surowice odpornościowe czy hormony. Dodatkowo, czynnikiem uczulającym może być barwnik lub konserwant, który został dodany do lekarstwa.

Jakie lekarstwa najczęściej uczulają?

Do najczęściej uczulających lekarstw zalicza się :

Antybiotyki takie jak penicyliny, tetracykliny i inne,
Leki przeciwbólowe,
Leki przeciwzapalne,
Niektóre leki przeciwpadaczkowe,
Barbiturany,
Makrolidy.

Objawy alergii polekowej

W przypadku pojawienia się poniższych objawów, niezwłocznie należy udać się do lekarza !

Do najważniejszych objawów, które mogą pojawić się po spożyciu czy zastosowaniu leku zalicza się :

Zmiany plamiasto – grudkowe, które pojawiają się kilka dni po stosowaniu leków,
Pokrzywka – objawia się swędzącymi bąblami i obrzękami; pokrzywka często pojawia się po spożyciu aspiryny,
Rumień wielopostaciowy – obejmuje głównie kończyny; pojawia się po stosowaniu sulfonamidów i penicylin,
Wyprysk kontrastowy – pojawia się stosunkowo rzadko, objawia się obecnością grudek, pęcherzyków i rumienia,
Napad astmy oskrzelowej – wywoływany głównie po spożyciu aspiryny, często towarzyszy mu ostry nieżyt nosa,
Zapalenie spojówek pojawiające się głównie po spożyciu neomycyny czy gentamycyny,

Dodatkowo, alergia polekowa może prowadzić do zmian w morfologii krwi, objawiających się :

Anemią polekową, która dotyka zwłaszcza osoby poddane kuracji penicyliną, alfametylodopiną, chinydyną i cefalosporyną,
Spadkiem liczby płytek krwi, zwłaszcza po stosowaniu cefalosporyn, sulfonamidów,
Obniżeniem ilości białych krwinek.

Kiedy udać się do lekarza i leczyć uczulenie na leki

Do lekarza należy udać się niezwłocznie, po pojawieniu się jakichkolwiek objawów swiadczących o uczuleniu / nadwrażliwości.

Szacuje się, że w na świecie ok. 10 % populacji jest uczulonych na leki.

Po pojawieniu się objawów alergicznych lub w przypadku, gdy ktoś w rodzinie choruje na alergię warto poprosić lekarza rodzinnego o skierowanie do alergologa. Alergolog przeprowadzi szereg testów alergologicznych, które jednoznacznie pozwolą stwierdzić, który składnik leku może powodować uczulenie. Najczęściej praktykuje się zastosowanie testów skórnych, testów prowokacji lub testów z krwi. Najbezpieczniejszą metodą weryfikacji czynnika uczulającego jest wykonanie testów z krwi. Test, polega na jałowym pobraniu krwi od pacjenta a następnie w warunkach laboratoryjnych, z krwi izolowane są komórki, które w organizmie pełnią rolę odpowiedzialnych za powstawanie alergii. Następnie, komórki te poddaje się działaniu różnych leków i ich składników aktywnych. Po kilkunastu dniach prób laboratoryjnych, laboranci są w stanie określić czy i jakie związki uczulają danego Pacjenta. Na podstawie uzyskanych wyników, lekarz prowadzący może zalecić kurację lekami odczulającymi lub – w przypadku choroby – podawać leki, które nie uczulają.

Leczenie uczulenia na leki

Leczenie, początkowo oparte jest na natychmiastowym odstawieniu leku, który potencjalnie wywołał alergię / nadwrażliwość. Po wizycie u lekarza, zazwyczaj Pacjent dostaje leki odczulające - głównie przeciwhistaminowe lub glikokortykosteroidy. W sytuacji kryzysowej, gdy po spożyciu lekarstwa pojawiają się objawy wstrząsu anafilaktycznego, niezbędne jest wezwanie pogotowia i podanie silnych leków odczulających.

W sytuacji, gdy choroba przeciwko której podano lek, który wywołał alergię dalej się rozwija, lekarz zaleci zapewne kurację zastępczą, przy zastosowaniu innch, łagodniejszych leków. Należy pamiętać, że nigdy nie wolno lekceważyć sympotomów sugerujących alergię polekową czy nadwrażliwość. Ważne jest, aby poprosić lekarza o wydanie skierowania do poradni alergologicznej i zweryfikowanie, co konkretnie uczula daną osobę. Pamiętajmy, że taka wiedza może ocalić życie Pacjentowi w przypadku, gdy zachoruje kolejny raz.