Życie z celiakią - jak wygląda?

Celiakia - kilka słów o tym, czym jest choroba trzewna

Celiakia jest genetyczną, immunologiczną chorobą jelit. Pojawia się wskutek nieprawidłowej rekcji układu odpornościowego na gluten – białko obecne w niektórych zbożach. Chory musi więc bezwzględnie (do końca życia) go unikać. W przeciwnym razie uszkodzi on kosmki jelitowe, co wywoła objawy typowe dla zespołu złego wchłaniania, takie jak spadek masy ciała, zaburzenia wzrostu, wzdęcia, bóle brzucha, biegunki, zaparcia czy wymioty. Dzięki ścisłej diecie bezglutenowej kosmki jelitowe mają szansę na regenerację. Po wyeliminowaniu glutenu z codziennego jadłospisu maleje również ryzyko powikłań związanych z chorobą, w tym wystąpienia niepłodności i nowotworów przewodu pokarmowego.

Celiakia u każdego przebiega inaczej

Bardzo niski odsetek zdiagnozowanych przypadków celiakii, wynika stąd, że tylko u dzieci przebiega ona typowo, czyli z objawami ze strony układu pokarmowego. U dorosłych częściej występują natomiast objawy pozajelitowe: bóle kostno-stawowe, skurcze mięśni, mrowienie kończyn, ogólne osłabienie i uczucie zmęczenia, problemy skórne czy endokrynologiczne. Obecnie celiakię najczęściej diagnozuje się u osób dorosłych, między 30. a 50. rokiem życia.

Celiakia – badanie, które wykonujesz tylko raz w życiu

Jeśli istnieje tylko cień podejrzenia, że pacjent może mieć chorobę trzewną, wtedy warto sięgnąć po badania genetyczne na celiakię, aby nie tracić czasu i uzyskać szybką i pewną diagnozę. Szczególną grupę osób, u których powinno wykonać się badania w kierunku celiakii stanowią kobiety w ciąży i planujące ciążę, ponieważ celiakia może utrudnić poczęcie dziecka, a nawet doprowadzić do poronienia. Badania genetyczne pozwolą jednoznacznie wykluczyć chorobę lub potwierdzić ją z bardzo wysokim prawdopodobieństwem.

Dieta bezglutenowa czyli jaka – co może, a czego nie może jeść osoba z celiakią

Gluten, czyli białko które organizm osoby chorej na celiakię tak usilnie próbuje zwalczyć jest obecny przede wszystkim w ziarnach zbóż – życie, pszenicy jęczmieniu, pszenżycie, w mniejszych ilościach także w owsie. Cała trudność w stosowaniu diety bezglutenowej polega na tym, że ziarna te są głównym składnikiem pieczywa (bułek, chleba, ciastek) i makaronów – czyli artykułów stanowiących podstawę naszej codziennej diety. Gluten zawierają również produkty, po których byśmy się tego nie spodziewali – jest dodawany do sosów, zup, jogurtów, keczupu, słodyczy, a nawet leków. Chorzy powinni więc uważnie czytać etykiety produktów. Absolutnie nie oznacza to jednak, że osoba dotknięta celiakią musi sobie wszystkiego odmawiać. Istnieją bowiem zboża, które naturalnie nie zawierają glutenu. Są to przede wszystkim: biały i brązowy ryż, kukurydza, quinoa, amarantus, proso, gryka, mąki i kasze ze zbóż z natury bezglutenowych (np. kasza jaglana z prosa, gryczana). Osoby z celiakią mogą też bez obaw jeść świeże warzywa i owoce, jajka, mięso oraz ryby (bez panierki). Warto też pamiętać, że obok produktów naturalnie bezglutenowych na rynku dostępne są jeszcze produkty, które za pomocą obróbki technicznej zostały „oczyszczone” z glutenu. Producenci żywności umieszczają na nich znak przekreślonego kłosa.

fot. panthermedia 

Jak zdiagnozować celiakię?

Poprzez wykrycie genów HLA–DQ2, HLA-DQ8, HLA-DR4, charakterystycznych właśnie dla celiakii. Ujawniają się one we wszystkich 4 typach celiakii, co bardzo ułatwia diagnostykę i przyspiesza leczenie. Badania te są proste i nie wymagają zbytniego zaangażowania ze strony pacjenta – próbką do badania jest wymaz z policzka pobrany samodzielnie na dostępne w specjalnych zestawach patyczki (wymazówki). Wynik jest informacją na całe życie, w związku z czym badań nie trzeba wykonywać ponownie za jakiś czas. W niektórych przypadkach umożliwia postawienie diagnozy bez konieczności wykonywania biopsji jelita cienkiego – badania, którego obawia się wielu pacjentów. Co więcej, wyniki badań genetycznych, w przeciwieństwie do testów serologicznych, będą w pełni miarodajne nawet u pacjentów stosujących już dietę bezglutenową.