Zdrowie - promocja i prewencja
Promocja zdrowia jest efektywna w momencie, kiedy bazuje na zidentyfikowanych potrzebach zdrowotnych, przez które rozumiemy zarówno potrzeby bezwzględne, związane z zabezpieczeniem życia i zdrowia jak również względne, czyli te nabyte za sprawą doświadczenia czy obserwacji.[1]
Promocja zdrowia to działania, które mają pozytywne efekty dla zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego. Dzięki tego typu działaniom łatwiej przychodzi nam wybranie tego, co będzie dla nas zdrowsze i to właśnie jest zasadniczy cel promocji zdrowia.[2] W określeniu czym jest promocja zdrowia ważne jest również rozważenie pojęcia jakim jest profilaktyka. Zadaniem profilaktyki jest unikanie stanów zagrożenia poprzez unikanie zachowań ryzykownych. Odnosi się więc ona bezpośrednio do neutralizowania czynników, które mają negatywny wpływ na zdrowie i życie czyli czynników, które stwarzają sytuacje potencjalnego zagrożenia.[3]
Promocja zdrowia w dzisiejszych czasach stała się ważnym elementem eliminowania chorób, a co za tym idzie stała się ważnym czynnikiem redukującym cierpienie oraz niepełnosprawności związane ze stanami chorobowymi. Promocja zdrowia pozwala również w szerszy sposób spojrzeć na problemy zdrowotne społeczeństwa i odpowiedzieć na nie. Idzie za tym niewątpliwie zmiana roli personelu medycznego, którego rola ma dla promocji zdrowia bardzo duże znaczenie.[4]
fot. panthermedia
Promocja zdrowia jako działania promujące zachowania sprzyjające naszemu zdrowiu i profilaktyka jako działania mające na celu eliminację czynników ryzyka, pozostają ze sobą w ścisłej korelacji. Profilaktyka obejmuje jednak nieco mniejszy zakres treściowy odnosząc się jedynie do unikania ryzyka. Można więc powiedzieć, że prewencja jest częścią promocji zdrowia, która nie tylko wskazuje w jaki sposób unikać zagrożeń zdrowotnych ale także w jaki sposób działać by wzmacniać swoje zdrowie. Sama prewencja (profilaktyka) została podzielona na pewne 3 poziomy.
- Prewencja pierwotna (pierwszorzędowa), która skupia się na odsunięciu zagrożeń, które mogą wywołać chorobę.
- Prewencja wtórna (drugorzędowa), której celem jest zahamowanie rozwoju choroby oraz skrócenie czasu jej trwania poprzez działanie zaraz po wykryciu pierwszych objawów.
- Prewencja trzeciego stopnia ma na celu działania ograniczające negatywne skutki przebytej choroby.[5]
Promocja zdrowia może działać na wielu równych obszarach i płaszczyznach. Począwszy od poziomu środowiskowego poprzez poziom społeczny, organizacyjny aż do indywidualnego poziomu. Sfery te stanowią pewne ramy do planowania działań promocyjnych, wskazując jak ważnie są działania odnoszące się do wszystkich tych sfer a nie jedynie do jednej.[6]
Piśmiennictwo
Źródło tekstu:
- [1] „O wychowaniu zdrowotnym” M. Demel, Warszawa 1968
[2] „Koncepcja promocji zdrowia” B. Bik [w:] „Zdrowie publiczne” Tom 2 pod red A. Czupryna, S. Paździoch, A Ryś, W. Włodarczyk, Kraków 2001
[3] „ Zdrowie w perspektywie pedagogicznej. Indywidualne wybory i społeczne interesy” A. Gaweł [w:] „ Zdrowie, wartość, edukacja” M. Kowalski, A. Gaweł, Kraków 2006
[4] „Wybrane zagrożenia socjologii i promocji zdrowia rodziny” L. Przewoźniak [w”] „Zdrowie publiczne” Tom 2 pod red A. Czupryna, S. Paździoch, A Ryś, W. Włodarczyk, Kraków 2001
[5] „Koncepcja promocji zdrowia” B. Bik [w:] „Zdrowie publiczne” Tom 2 pod red A. Czupryna, S. Paździoch, A Ryś, W. Włodarczyk, Kraków 2001
[6] „Promocja zdrowia dla wszystkich” S. Pike, D. Forester, Lublin 1988
