Odkleszczowe zapalenie mózgu – co powinnaś o nim wiedzieć?

Kleszcze Ixodes mogą być wektorem przenoszącym wirusy odpowiedzialne za wywołanie odkleszczowego zapalenia mózgu. Wirusy namnażają się w komórkach skóry i węzłach chłonnych, a w kolejnym etapie choroby przenoszą się do naczyń krwionośnych, zarażając inne komórki, co skutkuje intensyfikacją zakażenia, które stopniowo dosięga opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. 

Odkleszczowe zapalenie mózgu występuje na terenach Europy Środkowej i Wschodniej. Wzrost liczby zachorowań obserwowany jest zwłaszcza po okresie łagodnych zim, co wiąże się z większą przeżywalnością kleszczy. Na szczęście odsetek zakażonych kleszczy przenoszących chorobotwórczych wirusów jest niewielki, sięgający od 0,003 do 0,75%. 

Objawy odkleszczowego zakażenia mózgu

Okres wylęgania choroby sięga od 7 do 14 dni, choć opisane są przypadki wydłużenia okresu do nawet 4 tygodni. W początkowym okresie choroby objawy przypominają grypę lub inną infekcję wirusową – pojawia się ogólne osłabienie, złe samopoczucie, ból głowy, bóle mięśni, a także ból gałek ocznych. Niekiedy pojawiają się objawy towarzyszące, takie jak nudności, wymioty, bóle brzucha oraz gorączka. Po kilku dniach objawy ustępują, jednak jest to pozorne – choroba przechodzi w okres utajenia, aby przejść w fazę objawową, która jednak nie pojawia się u wszystkich. Postać objawowa to moment, gdy te wskazują na pojawiające się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – pojawia się ból głowy, sztywność karku i wysoka gorączka. Dodatkowo występują takie objawy, jak silne bóle głowy, nudności, zaburzenia świadomości, problemy z koncentracją i pamięcią. U wielu chorych diagnozowany jest oczopląs, drżenie kończyn i porażenie nerwów czaszkowych. W najcięższych przypadkach chory może doznać śpiączki, zaburzeń oddychania i krążenia, a w konsekwencji umrzeć. 

Nieswoiste objawy nie ułatwiają postawienia szybkiej i trafnej diagnozy. Rozpoznanie choroby możliwe jest dopiero w fazie objawowej – od pacjenta pobiera się krew, aby w surowicy określić liczebność przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi. Ważnym badaniem jest analiza płynu mózgowo-rdzeniowego, w którym u chorych identyfikuje się zwiększoną liczbę komórek jednojądrzastych oraz przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi odkleszczowego zapalenia mózgu. 

fot. panthermedia

Sposoby leczenia

Niestety nie ma leków, które skutecznie zwalczają wirus, który zaatakował organizm. Leczenie przyczynowe nie jest w tym przypadku możliwe, stąd terapia, jaka jest stosowana, oparta jest na uzupełnianiu niedoborów elektrolitowych, podawaniu leków przeciwbólowych oraz stosowaniu preparatów, które zmniejszają obrzęk mózgu. Chorzy, u których zdiagnozowano zapalenie mózgu oraz rdzenia kręgowego, mogą doznać zaburzeń czucia, upośledzenia koncentracji. Śmiertelność w Europie wśród chorych, u których zdiagnozowano odkleszczowe zapalenie mózgu sięga 1 procenta. 

Szczepienia przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu

Poza stosowaniem środków ochrony przed kleszczami za najskuteczniejszą metodę ochrony uważa się szczepienie. Aby uzyskać pełną ochronę, należy zastosować wszystkie dawki, które zaleca producent. Druga dawka szczepionki podawana jest w odstępie około 12 tygodni po pierwszej, kolejna dawka – ok. 12 miesięcy później. Dawka przypominająca podawana jest po 3 latach od pierwszej. Odkleszczowe zapalenie mózgu jest groźne zwłaszcza dla małych pacjentów. Pamiętajmy – jeśli zaobserwowałeś, że ukąsił/ugryzł Cię kleszcz, udaj się do lekarza, aby go usunąć i zbadać pod kątem boreliozy. Jeśli po kilku dniach obserwujesz niepokojące objawy – nie czekaj, zgłoś się do lekarza. Szybka reakcja pozwala na natychmiastowe wdrożenie terapii, co pozwoli na szybszy powrót do zdrowia.