W jakich przypadkach gluten jest szkodliwy?
Gluten jest białkiem zapasowym występującym w roślinach. Największe jego ilości zawarte są w pszenicy (pod postacią gliadyny), jęczmieniu (sekalina), życie (hordeina) i owsie, który w produktach spożywczych występuje nierzadko z „zanieczyszczeniami” innych zbóż. Gluten może wywoływać alergie pokarmowe lub chorobę układową zwaną celiakią.
Gluten - Objawy i przebieg
Alergia na gluten
Alergia na gluten i celiakia są zupełnie odrębnymi schorzeniami, które bywają ze sobą mylone. Obie jednostki chorobowe stanowią rodzaj nietolerancji pokarmowej.
Po mleku, gluten jest najczęstszym z alergenów. Niemal 25 proc. osób z alergią pokarmową ma objawy uczulenia na wspomniane białko roślinne. Alergia na gluten u dzieci i dorosłych objawia się różnie. U najmłodszych, w przebiegu uczulenia na gluten, dochodzi najczęściej do atopowego zapalenia skóry (AZS). W przeciwieństwie do celiakii, z alergii na gluten większość dzieci wyrasta.
U dorosłych natomiast alergia na gluten manifestuje się w postaci wysypki skórnej (pokrzywka), biegunki lub nawet obrzęku naczynioruchowego, czy wstrząsu anafilaktycznego. Objawy te występują jednak u uczulonych na gluten wyłącznie przy jednoczesnym dużym wysiłku fizycznym. Dorośli niestety nie „pozbywają” się alergii na opisywane białko wraz z upływem czasu. Jednak, do wywołania objawów uczulenia potrzebne są spore ilości glutenu w spożywanym pokarmie.
Celiakia
Celiakia, zwana również sprue nietropikalną lub chorobą trzewną, to schorzenie z grupy enteropatii (patologicznych dolegliwości w obrębie jelit), związana z nadwrażliwością na gluten. Jest to choroba genetyczna spowodowana niewłaściwą reakcją odpornościową organizmu przeciw własnym tkankom związaną z nietolerancją glutenu. Po pewnym czasie, u chorych dochodzi do zaniku kosmków jelitowych odpowiedzialnych za przyswajanie substancji odżywczych z pożywienia. W końcowym efekcie, dochodzi do uszkodzenia jelit, które z kolei prowadzi do zaburzeń trawienia i wchłaniania składników pokarmowych. Celiakia może wystąpić w każdym wieku, jednak jej początki najczęściej ujawniają się już we wczesnym dzieciństwie oraz u dorosłych w 4 i 5 dekadzie życia. Podstawowe objawy celiakii obejmują:
- wzdęcia
- biegunki i zaparcia,
- objawy niedożywienia (zwłaszcza u dzieci), np. krzywica, anemia,
- wysuszenie skóry,
- stany zapalne jamy ustnej,
- spadek masy ciała.
Piśmiennictwo
Bibliografia:
- Hozyasz K., Gluten i dieta bezglutenowa. Pediatria Polska, 1999.
- Hozyaszk., Medycyna Rodzinna, 2002.
- Rodrigo L., Celiac disease. World J Gastroenterol, 2006.
- Piaścik M, Rydzewska G., Choroba trzewna dorosłych. Nowa Klinika, 2007.
Materiały zawarte w dziale Specjalista Radzi mają charakter informacyjny i należy je traktować jako dodatkową pomoc przy udzieleniu niezbędnej pomocy choremu oraz jako ewentualny wstęp do leczenia przez specjalistę. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za efekty zastosowania w praktyce informacji umieszczonych w dziale Specjalista Radzi.
