Wszystko o afazji
Afazja to utracenie zdolności mowy, które zwykle jest wynikiem choroby, udaru mózgu, wypadku, np. komunikacyjnego, zaburzeń funkcji mózgu.
Rehabilitacja w przypadku wystąpienia afazji jest konieczna i powinna rozpocząć się najwcześniej. Afazja to zespół zaburzeń poszczególnych komponentów mowy. Spowodowana jest organicznym uszkodzeniem odpowiednich struktur mózgowych, częściową lub całkowitą dysfunkcją mechanizmów programujących czynności nadawania i odbioru mowy.
Osoby dotknięte afazją mają problemy z:
- komunikacją,
- prowadzeniem rozmów w pracy lub rozpraszającym, głośnym otoczeniu,
- czytaniem książek, gazet czy magazynów a nawet znaków drogowych,
- rozumieniem lub opowiadaniem żartów,
- rozmowami telefonicznymi,
- rozumieniem programów radiowych i telewizyjnych,
- pisaniem listów i wypełnianiem formularzy,
- liczeniem,
- zapamiętywaniem numerów i liczb,
- obchodzeniem się pieniędzmi,
- wypowiadaniem swojego imienia lub imion członków rodziny, znajomych.
fot. ojoimages
Wyróżnia się kilka klasycznych postaci klinicznych afazji:
- Afazja ruchowa - inaczej nazywana jest afazją Brocka, ekspresyjną, motoryczną. Charakterystyczna jest tutaj dysfunkcja wszystkich form ekspresji mowy: spontaniczne wypowiadanie się, nazywanie, wymawianie na głos, powtarzanie. Chory w stopniu dostatecznym rozumie mowę innych, wypowiada się z dużym wysiłkiem z brakiem płynności i odpowiedniej linii melodycznej, tzw. styl telegraficzny i agramatyzm. Zdania są uproszczone o nieprawidłowej budowie gramatycznej. Chory popełnia również pomyłki podczas pisania (dysgrafia) i czytania (dysleksja). Afazja ruchowa spowodowana jest uszkodzeniem dolnej części okolicy przedruchowej lewego płata czołowego (okolica Brocka).
- Afazja czuciowa - inaczej afazja Wernickiego, sensoryczna, receptywna. Cechuje się zaburzeniami rozumienia słyszanych wypowiedzi przy prawidłowym funkcjonowaniu układu słuchowego. Chory nie różnicuje i nie utożsamia dźwięków mowy. W efekcie chory podczas mówienia tworzy parafrazy głoskowe (zamienia głoski, które brzmią podobnie) i werbalne (zamienia całe słowa). Przyczyną afazji czuciowej jest uszkodzenie tylnej części górnego zakrętu skroniowego lewej półkuli mózgu (okolica Wernickiego).
- Afazja kondukcyjna - inaczej afazja przewodzenia, centralna. Charakteryzuje się zaburzeniami powtarzania słyszanych wypowiedzi przy czym dostatecznie dobrze je rozumie oraz zachowuje płynną wypowiedź spontaniczną. Chory zniekształca słowa, szczególnie wielosylabowe oraz dłuższe zdania. Świadomy jest popełnianych błędów, które próbuje korygować. Uważa się, że powodem tego zaburzenia jest uszkodzenie dolnej części płata ciemieniowego półkuli dominującej dla mowy.
- Afazja transkorowa - charakteryzuje się zachowanym powtarzaniem, które połączone jest z zaburzeniami rozumienia mowy (czuciowa postać afazji transkorowej), zaburzeniami mowy spontanicznej (ruchowa postać afazji transkorowej). Afazja ta spowodowana jest uszkodzeniem części przedczołowej mózgu.
- Afazja nominacyjna - inaczej afazja amnestyczna. Charakteryzuje się szczególnymi trudnościami w nazywaniu (w większym stopniu niż w pozostałych afazjach). Pozostałe zaburzenia występują w łagodniejszym stopniu. Chory parafrazuje, czyli nie nazywa wprost danego przedmiotu, a jedynie opisuje go, np. zamiast,,ławka”- coś, na czym można siedzieć. Powodem afazji nominacyjnej jest uszkodzenie tylnej części półkuli dominującej dla mowy.
Obraz kliniczny i rokowania afazji zależą od kilku czynników: lokalizacji, rozległości i etiologii uszkodzenia, czasu od zachorowania i predyspozycji chorego. Osoby z afazją nie są niepoczytalne. Mają jedynie problemy z mową i rozumieniem słyszanych wypowiedzi. Wczesna diagnoza i rehabilitacja tego typu zaburzeń gwarantuje poprawę jakości życia chorego.
