Wpływ pola elektromagnetycznego na organizm człowieka

Niejonizujące pola elektromagnetyczne (PEM), stanowią rodzaj czynników fizycznych, towarzyszących człowiekowi od zawsze, w środowisku naturalnym. Człowiek jednak z biegiem lat, nauczył się korzystać z pola elektromagnetycznego, modyfikując jego źródła, zgodnie z własnymi potrzebami, stąd też obecnie, mamy do czynienia z wieloma źródłami PEM, które nie są pochodzenia sztucznego.

Pole i promieniowanie elektromagnetyczne

Opis przestrzeni wymaga od nas przyjęcia pewnych oznaczeń. Przede wszystkim konieczne jest określenie źródła i jego wielkości fizycznej oraz nadanie odpowiedniej wielkości tej wartości każdemu punktowi otaczającemu go. Kiedy mówimy o polu elektrycznym, opisującą go wielkością fizyczną jest natężenie. Pod wpływem natężenia elektrycznego, cząsteczka umieszczona w polu źródła, za sprawą działania siły, zaczyna się poruszać po torze, które nazywane jest linią sił pola elektrycznego.

Co to oznacza w praktyce? Wszystkie urządzenia znajdujące się pod napięciem, wytwarzają pole elektryczne. Mowa tu także o urządzenia aktualnie niewłączonych, ale choćby podpiętych do sieci elektrycznej.

Pole magnetyczne z kolei, indukowane jest przez poruszające się ładunki elektryczne. Wraz ze wzrostem napięcia elektrycznego, następuje wzrost siły działania pola magnetycznego, wprawiając cząsteczki obecne w polu w ruch kolisty względem linii indukcji magnetycznej.

Najistotniejszym wnioskiem z powyższych opisów jest fakt, iż w polach elektrycznym i magnetycznym, gromadzona jest energia, która może być przekazywana innym obiektom materialnym, jakie znajdują się w obrębie pola.

Naturalne źródła PEM

Pola elektryczne i magnetyczne są elementami środowiska naturalnego i towarzyszą człowiekowi od początków jego istnienia. Można mówić o polach pochodzenia ziemskiego i pozaziemskiego.

Ziemia, naładowana ujemnie, generuje pole elektryczne w stosunku do górnych warstw atmosfery, które naładowane są dodatnio. Pole magnetyczne na Ziemi, z kolei to efekt tego, że naszą planetę można traktować jak ogromny magnes.

Jednym z naturalnych źródeł naturalnych pól elektromagnetycznych jest Słońce, które w zależności od typu swojej emisji, powoduje zmiany w owych polach.

Do kolejnych źródeł można zaliczyć Księżyc, Jupiter czy Kasjopea-A. Wprawdzie ich oddziaływanie byłoby zupełnie inne, jeśli nasza planeta byłaby pozbawiona atmosfery, jonosfery czy magnetosfery, jednak niewątpliwie Ziemia pozostaje pod ich znacznym wpływem.

Sztuczne źródła PEM

Rozwój techniki jest głównym generatorem powstawania sztucznych źródeł PEM, przez które rozumiemy wszelkie urządzenia emitujące fale. Jest ich w naszym środowisku ilość niezliczona i ciężko o wymienienie wszystkich z nich, jednak dla przykładu można wskazać sprzęt wykorzystywany w medycynie, jak rezonans jądrowy, wszelkiego rodzaju urządzenia nawigacyjne, sprzęty użytku codziennego, jak telewizor, monitor komputera, piec indukcyjny, nadajniki, alarmy, telefony komórkowe, czy też inne urządzenia specjalistyczne,  wykorzystywane w miejscach pracy.

fot. panthermedia

Wpływ PEM na organizmy żywe

Jak wiadomo, energia niesiona w polu elektromagnetycznym, jest pochłaniania przez obiekt znajdujący się w tym polu. Działanie pola elektrycznego, powoduje powstawanie dodatkowego potencjału w błonach komórkowych. Jak wskazują jednak obliczenia, ciało człowieka ma silne działanie tłumiące oddziaływanie pola elektromagnetycznego, stąd aby siły PEM, mogły być przyczyną zmian w organizmie człowieka, muszą one bardzo wysokie wartości.

W przypadku pola magnetycznego, do głównych procesów indukowanych w organizmach żywych zalicza się powstawanie prądów elektrycznych oraz wywoływanie efektu termicznego.

W kontekście zdrowotnym

Na przełomie lat 70tych i 80tych, zaczęto odnajdywać powiązania pomiędzy oddziaływaniem PEM a chorobami u dzieci, takimi jak białaczki czy guzy mózgu. Wiązano to ze wzrostem ilości sprzętu elektrycznego w gospodarstwach domowych. Wzrost zainteresowani tematem, przyniósł w efekcie około 200 badań wykonanych w latach 1998 – 2002, dotyczących ryzyka zachorowania na raka u osób poddanych ekspozycji PEM.

Poza zmianami związanymi ze schorzeniami nowotworowymi, obserwuje się wpływ PEM na układ nerwowy, układ sercowo - naczyniowy jak również na funkcje rozrodcze.

Wiele z publikacji potwierdzających szkodliwe oddziaływanie PEM, pozostawia jednak wiele wątpliwości, choćby ze względu na to, że poza PEM, nie zbadano czy inne czynniki mogą mieć wpływ na rozwój chorób i nieprawidłowości.

W kontekście wpływu PEM na działanie i funkcjonowanie naszego organizmu, istnieje więc wiele niejasności. Do badań, potwierdzających oddziaływanie PEM, są badania dotyczące wpływu PEM telefonów komórkowych, na pracę i funkcjonowanie mózgu. Badania wykazały zmiany w EEG podczas korzystania z telefonów komórkowych, których nie wykazało badanie przeprowadzane bez użycia telefonu. Zaobserwowano, wpływ na działanie pamięci operacyjnej i funkcji poznawczych. Nie zmienia to jednak faktu, iż efekty jakie może wywołać PEM na organizm człowieka, nie do końca są jasne i potwierdzone.

Ochrona

Jednym z kluczowych elementów ochrony pracowników przed PEM, są ustanowione normy natężenia PEM. Kluczowa rolę w ustawodawstwie dotyczącym dopuszczalnych natężeń PEM, odegrała Międzynarodowa Komisja ds. Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym, stale monitorująca wpływ natężenia PEM na zdrowie człowieka. Co kilka lat Komisja aktualizuje i zgłasza propozycje norm, jakie powinny być respektowane, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc pracy.

Zgodnie z pomiarami, jaki dokonuje się cyklicznie, największe natężenie PEM jest w centrach miast, jak również PEM osiąga wysokie natężenie na osiedlach mieszkalnych. Obecny rozwój techniki i metod nadawania drogą cyfrową, może przynieść obniżenie natężenia PEM, z drugiej jednak strony, rozwój Internetu bezprzewodowego oraz sieci telefonii komórkowej trzeciej generacji, przyniesie nowe nadajniki, emitujące PEM. Biorąc pod uwagę te czynniki, jak również wiele innych, szacuje się, że w najbliższym czasie, nie odnotujemy znacznego wzrostu promieniowania elektromagnetycznego. [1]