Sterole i stanole roślinne - czy naprawdę zwalczają cholesterol?

Początki zachwytu nas sterolami i stanolami

Co ciekawe, początki zainteresowania sterolami i stanolami roślinnymi sięgają lat 50 tych XX wieku. Już wtedy podejrzewano, że spożywanie tych związków wywołuje pozytywny wpływ na organizm człowieka. Sterole i stanole  znane są również jako fitosterole i fitostanole.

Pierwsze obserwacje,poczynione ponad 50 lat wykazały, że znacznie obniżały stężenie cholesterolu we krwi, poprzez częściowe hamowanie jego wchłaniania w świetle jelit. Co ciekawe, z chemicznego punktu widzenia sterole i stanole przypominają….cholesterol! Są naturalnym składnikiem warzyw i owoców, jednak spotykane są też w orzechach, ziarnach, olejach roślinnych.  Jak wskazują naukowcy, obecnie spożycie stanoli i steroli przez przeciętnego mieszkańca Europy wynosi 20-50 mg/dobę stanoli i ok 200 mg steroli, co niestety nie przynosi skutecznych efektów w walce z cholesterolem.

Dlaczego warto stosować sterole i stanole?

Spożywanie steroli w dawce >400 mg dobę oraz stanoli w dawce wyższej niż 50 mg/dobę wyakzuje znaczne działanie w obniżaniu stężenia cholesterolu we krwi. Należy pamiętać, że tak zwany zły cholesterol, czyli frakcja „LDL”jest odpowiedzialny za wywoływanie miażdżycy żył i tętnic.

Lekarze polecają, aby poza farmakoterapią zwiększyć w diecie zawartość warzyw i owoców oraz zdrowych tłuszczy omega 3 i omega 6 właśnie ze względu na…..zawartość steroli i stanoli! Naukowcy, przeprowadzili wiele badań na zwierzętach, dokumentując wpływ zawartości stanoli i steroli w diecie na poziom cholesterolu. Udowodniono więc, że sterole i stanole hamują wchłanianie choelsterolu w świetle jelit.  Co interesującego, spożywanie steroli i stanoli w połączeniu z aktywnym trybem życia zmniejsza stężenie LDL we krwi o blisko 15%. Co istotne, obniżenie stężenia LDL we krwi już  o symboliczne dziesięć procent zmniejsza ryzyko niedokrwienne choroby serca!

Głosy przeciw

Poza pozytywnymi aspektami stosowania steroli i stanoli pojawiają się głosy, o ich minimalnym wpływie na obniżanie cholesterolu. Niektórzy sugerują, że ze względu na bardzo przetworzony rynek produktów spożywczych, stosowanie silnych oprysków zawartość stenoli i steroli w warzywach czy owocach wcale nie jest wysoka i nie wystarcza do obniżenia cholesterolu.

Co ważne, niektórzy naukowcy podkreślają, że „zajadanie” się sterolami i stanolami w ilościach polecanych, może znacznie obniżyć zawartość osoczowych karotenoidów czyli pochodnych witaminy A, co może niegatywnie odbić się np. na wzroku. 

fot. panthermedia

W związku z powyższym, powstały szczegółowe uregulowania prawne co do stosowania steroli i stanoli w pożywieniu. Ze względu na to, że  3 g dzienne spożycie  nie przynosi dalszego obniżenia stężenia cholesterolu i może obniżać stężenie karotenoidów, Rada Naukowa ds. Żywności wydała opinię stwierdzającą, że stosowanie dawki powyżej 3 g/d nie jest zalecane. W związku z tym Komisja Europejska dopuszcza dodawanie steroli i stanoli roślinnych do szeregu produktów spożywczych, np. tłuszczów do smarowania pieczywa, sosów do sałatek, mleka, fermentowanych produktów mlecznych typu jogurty i sery, produktów pochodzących z soi oraz pikantnych sosów, przy założeniu, że w jednej porcji produktu jest zawarte nie więcej niż 3 g steroli lub stanoli (jeśli spożywana jest jedna porcja dziennie) lub 1 g (jeśli spożywane są trzy porcje dziennie).