Psychologiczne aspekty bólu

W miarę rozwoju nauki zauważono, że ból jest jedynie doznaniem zmysłowym. Dzisiaj Międzynarodowe Towarzystwo Bólu określa to jako „przykre, zmysłowe i emocjonalne odczucie, towarzyszące istniejącemu lub zagrażającego uszkodzeniu tkanki, lub odnoszone do takiego uszkodzenia.”

Reakcje psychiczne na ból można podzielić na: 

• reakcję poziomu progu czucia, czyli najmniejsze natężenie bodźca, który powoduje ból,
• poziom progu tolerancji bólu, czyli największe natężenie bodźca, który powoduje ból.

Jest on zależny od stanu emocjonalnego człowieka. Reakcja emocjonalna na ból jest sprawą indywidualną. Chodzi głównie o wyobrażenie przyczyny bólu oraz oceny wartościującej (łatwiej znieść ból głowy spowodowany hałasem niż guzem). Ból wydaje się również silniejszy, kiedy poświęcamy mu całą swoją uwagę. Na podstawie tych wniosków opracowano sposoby usuwania bólu. Celem jest usunięcie lęku oraz przygnębienia.

Wynika to z tego, że lęk kojarzony jest z bólem o silnym natężeniu, ponieważ występuje w czasie trwania bólu jak i po (nazywany jest wtedy lękiem antypacyjnym). Przygnębienie zaś wiąże się z uczuciem bezradności, rezygnacji i poczuciem ciężaru dla bliskich. Poza terapiami powinno się stosować środki przeciwbólowe oraz przeciwlękowe. Należy pamiętać, że można się od nich uzależnić, dlatego nie powinno się ich przyjmować przez długi okres czasu.

Jeżeli u pacjenta przygnębienie objawia się wraz z apatią, zmęczeniem i trudnościami w wykonywaniu codziennych czynności zaleca się stosowanie leków zawierających serotoninę, które działają przeciwdepresyjnie oraz psychostymulująco. Choremu na depresję zaleca się także aktywność fizyczną, ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne. W wyjątkowych sytuacjach stosowana jest hipnoza.

Psychiatra Viktor Frankl opracował 3 sposoby realizacji sensu życia: 

• utożsamianie się z urokami świata, 
• obranie sobie celu i dążenie do niego, 
• wewnętrzna akceptacja własnego życia, w tym bólu.

Współcześnie problem bólu i cierpienia uważa się jako zjawiska negatywne, które należy wyeliminować. Nie da się jednak zupełnie wyzbyć się tych zjawisk, gdyż są one nieodłącznym elementem każdego człowieka.