Nietypowy zapach moczu a różne choroby

Mocz to płyn wytwarzany w nerkach i wydalany z organizmu. Zawiera on bezużyteczne produkty przemiany materii, które są szkodliwe dla ustroju. Dobowa ilość moczu wydalanego przez człowieka wynosi do 2500 ml i zależy od wielu czynników: ilości spożywanych płynów, zażywanych leków czy temperatury otoczenia. W podstawowym składzie moczu znajdują się m.in.: woda, mocznik, sole mineralne oraz barwniki żółciowe. Mocz osoby zdrowej nie zawiera cukru, bakterii, krwinek białych, czerwonych oraz białka.

Świeży mocz ma bardzo specyficzny zapach (lekko kwaskowy), który przez większość osób jest niewyczuwalny. Jest jasny, klarowny i ma bursztynową barwę. Każdy z nas powinien minimum raz w roku badać mocz. Oczywiście w przypadku zauważenia jakichkolwiek nieprawidłowości powinniśmy natychmiast zgłosić się do lekarza i poprosić o skierowanie. Mocz do analizy należy przynieść w jałowym pojemniku.
Przed oddaniem moczu należy starannie się umyć. Zaleca się pobieranie moczu z tzw. środkowego strumienia. Próbki do badania nie należy przechowywać np. w lodówce, musi ona zostać dostarczona do badania jak najszybciej.  W badaniu ogólnym moczu zwraca się uwagę na: barwę, przejrzystość, ciężar właściwy,  pH oraz urobilinogen.

Wśród substancji, których nie powinno być w moczu znajdują się:

• glukoza (wskazuje na cukrzycę),
• białko,
• bilirubina (oznaka chorób wątroby),
• osadu (w nim najczęściej znajdują się nabłonki, erytrocyty oraz leukocyty).

W przypadku pojawienia się jakichkolwiek nieprawidłowości w wyniku badania należy go wykonać ponownie z poszerzeniem diagnostyki.

Zapach i barwa moczu mogą ulegać zmianom w trakcie życia każdego człowieka. Nie zawsze musi być to oznaka chorób.

Wpływ na to ma bardzo wiele czynników. Są to m.in.:

1. Spożywane pokarmy (sól, ostre przyprawy, warzywa, owoce). Sytuacja ta nie powinna nas martwić. Po odstawieniu danego produktu, po kilku dniach woń naszego moczu wróci do normy.

Co ciekawe wykazano, że niewielka liczba osób posiada niegroźna mutację DNA (dziedziczona jest w sposób autosomalnie dominujący) gdzie po zjedzeniu warzyw, a dokładnie szparagów, dochodzi u nich do zmiany zapachu moczu. Oczywiście po kilku dniach won ustępuje. Związane jest to z obecnością w szparagach śladowej ilości pochodnych alkilowych, zawierających siarkę.

2. Ilość wypitych płynów oraz ich rodzaj (kawa, piwo, herbata, alkohol)
3. Zażywanie leków (dotyczy to nie tylko leków zażywanych regularnie, ale także antybiotyków czy środków na przeziębienie - zażywanych w większych ilościach). W niektórych przypadkach zażywanie suplementów diety np. na włosy czy paznokcie też może doprowadzić do zmiany zapachu moczu.
4. Problemy z pęcherzem moczowym w tym zakażenia bakteryjne

fot. panthermedia

Ważne jest jednak to, że zapach i barwa moczu mogą ulegać zmianie pod wpływem chorób rozwijających się w naszym organizmie.

Warto tutaj wspomnieć o tym, że:

1. Lekko czerwony mocz może świadczyć o rozwijających się problemach z nerkami, ale także o skazie krwotocznej czy kamicy dróg moczowych.
2. Zapach acetonu w moczu (niektórzy określają to jako woń kwaśnych jabłek) wskazuje na kwasicę cukrzycową (ketonową). W moczu człowieka pojawiają się ciała ketonowe, które w konsekwencji prowadzą do kwasicy metabolicznej. Jest to stan silnie zaburzonej równowagi kwasowo - zasadowej całego organizmu.
3. Zapach stęchlizny w większości przypadków oznacza poważne problemy z wątrobą oraz trzustką.
4. Zapach amoniaku wskazuje na zwiększone stężenie fosforanów amonowych oraz magnezowych w moczu. Może to wskazywać na różnego rodzaju infekcje dróg moczowych. Najczęściej mamy do czynienia ze schorzeniami nerek oraz zapaleniem (ostrym) pęcherza moczowego. W większości przypadków konieczna jest wizyta u specjalisty i podjęcie leczenia farmakologicznego.   
5. Zapach słodki, inaczej mówi się o zapachu owoców, wskazuje najczęściej na hiperglikemię. Za tego rodzaju woń odpowiada zbyt wysoki poziom cukru w moczu.
6. Ciemna, wręcz brunatna barwa moczu, wskazuje na zwiększony poziom bilirubiny (pojawia się on w wyniku obumierania czerwonych ciałek krwi).
7. "Mysi zapach" moczu wskazuje na fenyloketonurię, czyli genetycznie uwarunkowaną chorobę metaboliczną. Polega ona na gromadzeniu się w organizmie fenyloalaniny w dużym nadmiarze. Niestety zbyt duże jej stężenie prowadzi w konsekwencji do poważnych wyniszczeń w układzie nerwowym człowieka.
8. Rybi odór moczu, inaczej zespół rybiego odoru (trimetyloaminuria, TMA) to bardzo rzadko występujące zaburzenie metaboliczne. Związane jest z niedoborem enzymu FMO3 w organizmie człowieka. Niedobory FMO3 prowadzą w konsekwencji do problemów z rozłożeniem TMA. Nadmierna ilość tej substancji musi zostać jednak wydalona z organizmu (mocz, pot, ślina).
9. Mocz o zapachu przypalonego cukru lub syropu klonowego jest objawem choroby o nazwie choroba syropu klonowego. Dziedziczona jest ona w sposób autosomalnie recesywny. We krwi osoby chorej gromadzą się walina, leucyna, izoleucyna oraz alfaketokwasy. Niestety mogą się one gromadzić także w płynie mózgowo - rdzeniowym oraz moczu, co w konsekwencji prowadzi do pojawienia się niepokojących objawów chorobowych. Niewłaściwe leczenie bądź zupełny brak jego podjęcia może prowadzić nawet do śmierci.

Inny zapach moczu mogą odczuwać także kobiety. Co ważne, jest on także bardziej zagęszczony. Nie należy się tym martwić. Ważne jest to by pić większe ilości napojów (zwłaszcza wody).

W momencie gdy poczujemy dziwny, nieprzyjemny zapach moczu nie powinniśmy od razu wpadać w panikę. Jeśli jednak utrzymuje się on dłużej, a dodatkowo pojawia się inne zabarwienie powinniśmy zgłosić się do specjalisty. Kluczową kwestią jest jak najszybsze włączenie badań (badanie ogólne i rozszerzone moczu, USG jamy brzusznej itp.). Szybka i dokładna diagnoza pozwoli na włączenie odpowiedniego leczenia.