Między snem a jawą

Albert Jackson Tirrell w czasie snu zamordował prostytutkę a Kenneth Parks zabił teściową. Oboje jednak zostali uniewinnieni. Powód? Obrona udowodniła, że w trakcie popełniania przestępstwa byli oni w somnambulicznym transie. Powyższe sytuacje wydają się niemożliwe, a jednak się zdarzają i często nietypowe okoliczności popełniania zbrodni są podstawą do uniewinnienia.

Czym jest zatem somnambulizm?

Somnambulizm zaliczany jest do parasomnii i definiowany jest jako zaburzenie wybudzania z głębokiej fazy snu NREM (non-REM). Jest to zespół złożonych zachowań występujących w trakcie snu wolnofalowego. Najczęściej przejawia się chodzeniem we śnie, ale może dotyczyć też czynności wykonywanych na leżąco (np. obmacywanie osoby śpiącej obok).

W trakcie wykonywania czynności somnambulik ma zaburzoną ocenę otoczenia i zmienioną świadomość. Pewien amerykański żołnierz skatował swoją żonę, gdy ta próbowała go obudzić, gdyż śniło mu się, że atakuje go nazistowski szpieg. Natomiast pewien biznesmen obmacywał swoją córkę, która nie mogąc zasnąć położyła się obok niego. Doznał szoku kiedy przebudził się i uświadomił co robi.

fot. pantherstock
 

Bardzo długo uważano, że sen dotyczy całego mózgu. Okazuje się jednak, że poszczególne części mózgu mogą wchodzić w stan spoczynku w innym momencie. co oznacza, że gdy jedne obszary mózgu “śpią” inne mogą być nadal aktywne.

Badania obrazowe snu głębokiego wykazały obniżenie aktywności przedczołowej, natomiast niezmienioną aktywność śródmózgowia, które odpowiada za proste, prymitywne odruchy tj. stanie, chodzenie, atak, jedzenie, picie, zachowania seksualne i rodzicielskie. W stanie czuwania kora przedczołowa kontroluje te czynności, natomiast w trakcie snu, gdy jest wyłączona, człowiek kieruje się instynktem i zachciankami.

Brak wyłączenia się mózgu i wprowadzenie koncepcji lokalnego snu może tłumaczyć wiele sytuacji, które przytrafiają się w trakcie snu. Trudno postawić granicę między snem a czuwaniem, gdyż nie ma jednej fazy pośredniej, lecz istnieje kilka faz przejściowych.