Czym jest akatyzja?
Akatyzja, czyli przeciwieństwo akinezji to zespół objawów m.in. pobudzenia ruchowego, związanych z zaburzeniami w neuroprzekaźnictwie. Jakie objawy mogą wskazywać na akatyzję? Czy da się ją wyleczyć?
Spis treść:
Akatyzja – co to takiego
Akatyzja określana jest jako zespół obiektywnych i subiektywnych objawów ruchowego niepokoju, co skutkuje nadmiernym i bezcelowym poruszaniem kończynami dolnymi, poprawianiem pozycji, wstawaniem, chodzeniem. Akatyzja często występuje w parze z tazykinezją, czyli „przymusem” chodzenia. Akatyzja może pojawić się jako działanie niepożądane po zastosowaniu niektórych leków znanych jako neuroleptyki.
Pojęcie akatyzji pojawiło się w 1901 roku za sprawą czeskiego neuropsychiatry i neuropatologa Ladislava Haskovca, który prowadził swoje obserwacje u dwóch mężczyzn, którzy poza innymi problemami klinicznymi, wskazywali na niemożność siedzenia i konieczność poruszania kończynami. Po Haskovcu, terminem akatyzji zainteresował się Bing, który w larach 20-tych opisał tą jednostkę chorobową u pacjentów, którzy przebyli zapalenie mózgu. Aż do lat 50 – tych akatyzję wiązano głównie z chorobą Parkinsona. Z upływem lat dostrzeżono jednak, że niektóre leki tzw. neuroleptyki oraz niektóre leki z grupy inhibitorów zwrotnych serotoniny (np. fluoksetyna) mogą wpływać na pojawienie się akatyzji. Najczęściej, akatyzję obserwowano jako działanie niepożądane leków zawierających dopaminę (lewodopa), apomorfinę, amfetaminę, rezerpinę, pemolinę, antagonistów kanału wapniowego (werepamil, flunaryzyna).
Objawy akatyzji
Do najczęściej wymienianych objawów akatyzji zalicza się:
- Nadmierne poruszanie kończynami (bezcelowe);
- Poprawianie pozycji;
- Ciągłe wstawanie;
- Doznania czuciowe symulujące skakanie;
- Ciągły niepokój psychoruchowy;
- Napięcie w kończynach górnych i dolnych;
- Napięcie w szyi, klatce piersiowej, brzuchu;
- „Przebieranie” nogami;
- Drażliwość;
- Nieprzyjemne doznania w mięśniach;
- Problemy ze snem.
Ćwiczenia na bieżni, fot. shutterstock
Sposoby leczenia akatyzji
Skuteczne leczenie akatyzji oparte jest na wskazaniu co jest jej przyczyną. W przypadku akatyzji polekowej, zalecane jest zmniejszenie dawek leków lub ich zmiana. W przypadku innych schorzeń, można stosować terapię opartą na beta-adrenolitykach jak propranolol, lekach przeciwcholinergicznych, trazodonie czy mianserynie. Pamiętajmy, aby nie modyfikować dawek leków na własną rękę – jedynie lekarz może zmodyfikować dawki leków tak, aby nadal przynosiły efekt terapeutyczny.
Piśmiennictwo
Źródło tekstu:
- Zyss T., Banach M., Zięba A. 2009. Akatyzja. Diagnoza, patofizjologia i terapia. Psychiatria Polska 2009, rom XLIII, nr 4
T.R. Barnes. A rating scale for drug-induced akathisia. „Br J Psychiatry”. 154, s. 672–676, 1989.
